آیااستعمال(گفتن)کلمه ی خدا به جای لفظ(اسم) الله صحیح است؟

آیااستعمال(گفتن) کلمه ی خدا به جای اسم الله صحیح است؟

سئوال؟

در این روزها بعضی مردم پیدا شده اند که استفاده از کلمه خدا را حرام می دانند. لطفا بفرمائید استفاده از کلمه خدا چه حکمی دارد؟

جواب :

اسم خدا یا خداوند یا خداوندگار

فخر موجودات و سرور کاینات حضرت رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده اند:

اللَّهُمَّ إِنّا نَسْأَلُکَ بِکُلِّ اسْمٍ هُوَ لَکَ، سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ، أَوْ أَنْزَلْتَهُ فِی کِتَابِکَ، أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ، أَوْ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ الغَیْبِ عِنْدَکَ. (صحیح ابن حبان: حدیث ۹۷۲ و مسند احمد: حدیث ۴۳۱۸)

ترجمه: خداوندا از تو توسط هر اسم مبارکت دعا می خواهیم که

(۱) خود را با آن اسم نامیده ای، (۲) یا در کتابت نازل فرموده ای، (۳) یا به یکی از بندگانت یاد داده ای، (۴) و یا در علم غیب برای خود مختص فرموده ای.

چنانچه از حدیث شریف فوق دانسته می شود الله متعال اسم های بی شمار و بی نهایت دارد و چنانکه از شمارۀ سوم حدیث فوق معلوم می شود بسیاری از این اسم ها را مردم (عرب) نمی دانند ولی چنان بندگان خدا وجود دارند که بعضی از این اسم ها را می دانند.

پس از اینجا دانسته می شود که هر اسمی که مردم غیر عرب، خاص برای ذات پاک خالق و مالک جل جلاله استعمال می کنند آن اسم مبارک نیز شامل اسامی بخش شمارۀ (۳) در حدیث فوق شریف می باشد.

حالا باید دانست که مردم فارسی زبان از همان آغاز زبان خود تا امروزه خالق و مالک و پروردگار لایزال خود را به اسم مبارک خدا و خداوند و خداوندگار یاد می کنند.

پس این اسم مبارک نیز مطابق حدیث شریف از اسامی الله متعال است گرچه عربها آن را ندانند. بلکه ای بسا عربها که آن اسامی الله متعال را که در سایر کتب آسمانی قبل از قرآن آمده نیز نمی دانند.

معنی خدا :

این اسم مبارک معانی بسیاری دارد که از همین جهت برای نام الله متعال در زبان فارسی خاص گردیده است.

(۱) خدا از «خود آ» یعنی آن ذاتی که قبل از او هیچ نیست. هو الأول.

(۲) خدا: از «خود آ» یعنی آن ذاتی که در وجود خود محتاج هیچ کسی نیست.

(۳) خدا: از «خود آ» یعنی آن ذاتی که ظاهر است . هو الظاهر.

(۴) خدا: مالک.

(۵) خدا: رب.

و غیره…

و از همین جهت است که علمای فارسی زبان با آنکه زبان عربی را از اهل زبانش بهتر می دانستند با این وجود در نوشته های فارسی خود همیشه این اسم مبارک را استفاده می کردند، زیرا معانی چندین اسم عربی خداوندی شامل این یک لفظ بسیار کوتاه و مختصر می باشد.

اولین امامی که این اسم از او ثابت است:

مردم فارسی زبان به اسم الله و رحمن بلدیت نداشتند و هنگامی که صحابۀ کرام رضی الله عنهم اسلام را به آنها رسانید کلمۀ الله و رحمن را به چه صورتی به مردم فارسی زبان بیان کردند؟

در بعضی روایت اولین مترجم فارسی را همان حضرت سلمان فارسی رضی الله عنه بیان کرده اند ولی آنچه بدون تردیدی ثابت است اینست که اولین امام بزرگ اسلام که کلمۀ «الله» را به خدا ترجمه کرده است سراج الامة و امام الأئمة حضرت امام اعظم ابوحنیفه رحمة الله علیه است که تابعی یعنی شاگردِ شاگردان حضرت رسول الله صلی الله علیه وسلم می باشد.

حضرت امام اعظم ابوحنیفه رحمة الله علیه در کتاب خود الفقه الاکبر «وجه الله» را به «روی خدا» ترجمه نموده است و لذا استعمال لفظ خدا از تابعین بزرگ اسلام ثابت نیز می باشد.

والسلام.

محمد ابراهیم تیموری

۲۲ ربیع الاول ۱۴۳۷ قمری